Napoleonka i kremówka papieska – czy mają coś wspólnego ze sławnymi osobistościami?

W dzisiejszym poście chciałybyśmy przybliżyć etymologię nazw, jak i historie związane z napoleonką oraz kremówką papieską. Tym razem postaramy się dowieść, czy napoleonkę faktycznie wymyślił francuski wódz Napoleon Bonaparte oraz, czy papież Jan Paweł II miał swój wkład w powstanie wyjątkowych kremówek.

Na pierwszy rzut… napoleonka!

Według Słownika języka polskiego Witolda Doroszewskiego jest to wypiek z francuskiego lub półfrancuskiego ciasta, przekładanego specjalnym kremem. Tymczasem Słownik języka polskiego (tzw. słownik warszawski) definiuje napoleonkę jako ciastko przekładane kremem lub konfiturą, składające się z trzech części jakiegoś ciasta. Co ciekawe, w słowniku warszawskim możemy znaleźć hasło w rodzaju męskim (napoleonek), jak i żeńskim (napoleonka).

źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Mille-feuille

Wypiek ten robiony jest na wzór mille-feuille – francuskiego deseru złożonego z potrójnej warstwy ciasta francuskiego, przekładanego dżemem lub kremem. Ciastko to pochodzi z Neapolu. Dlaczego ta informacja jest tak ważna? Ze względu na legendę, która głosi, że napoleonka wcale nie pochodzi od Napoleona Bonapartego, lecz od wspomnianego włoskiego miasta.

Niewłaściwa interpretacja nazwy wynika z faktu, że polski przymiotnik neapolitański po francusku brzmi napolitain, co naturalnie budzi skojarzenie z imieniem francuskiego wodza Napoleona. Stąd też w Polsce napoleonka przyjęła się jako błędnie zapisana neapolitanka. Mylne określenie owego wypieku przyjęło się także w krajach takich jak Estonia, Niemcy, Finlandia, Kanada, Dania, Szwecja oraz Norwegia.

W zależności od regionu napoleonka jest równa kremówce lub też nie. Ta druga zasada dotyczy Wrocławia, w którym napoleonkę i kremówkę sprzedaje się jako dwa różne wypieki. Pierwszy podaje się z kremem śmietanowym, drugi zaś z waniliowo-budyniowym. W Łodzi natomiast, zasada ta działa odwrotnie. W Wielkopolsce nazwa „napoleonka” funkcjonuje dla obu rodzajów ciast, a w Małopolsce oprócz kremówki kupimy „napoleona”, który jest przełożony bladoróżowym kremem na bazie białek.

źródło: https://www.delecta.pl/img/2e33ed51_big.jpg

W naszym kraju wypiek ten przekłada się zazwyczaj kremem śmietanowym, budyniowym lub bezowym, albo też bitą śmietaną. Można je posypać cukrem pudrem czy udekorować za pomocą lukru.

A teraz kilka słów na temat kremówki zwanej papieską lub wadowicką…

Według internetowej Encyklopedii PWN kremówka to po prostu ciastko z francuskiego lub półfrancuskiego ciasta przekładne kremem śmietankowym.

Kremówka papieska urosła do rangi legendarnego ciasta po ostatniej wizycie papieża Jana Pawła II w rodzinnych Wadowicach. Miała ona miejsce 16 czerwca 1999 roku. Wspominając lata swojej młodości, biskup Rzymu wypowiedział słowa, które na zawsze zapisały się w pamięci Polaków. Brzmiały one tak:

A tam była cukiernia. Po maturze chodziliśmy na kremówki. Że myśmy to wszystko wytrzymali, te kremówki po maturze.

źródło: http://i.wp.pl/a/f/jpeg/24265/image1.jpeg

Po tym wydarzeniu ulubiony wypiek Jana Pawła II stał się symbolem swobody w kontaktach z wiernymi. Dzięki jego wspomnieniom, kremówka stała się niezwykle popularna i od tamtej pory w Wadowicach zaczęto nazywać ją „kremówką papieską”. W niedługim czasie określenie to rozprzestrzeniło się na terenie całej Polski.

Ten szczególny rodzaj kremówek przekładany jest najczęściej kremem budyniowym. W ramach ciekawostki możemy dodać, że obecnie część kremówek sprzedawana jest z dodatkiem alkoholu, co może stanowić wytłumaczenie, dlaczego papież uśmiechał się w niejednoznaczny sposób, kiedy wspomniał owe kremówki.

Bibliografia:
1. Słownik języka polskiego, pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, t. 3, Warszawa 1952-1963.
2. Słownik języka polskiego, pod red. Witolda Doroszewskiego, t. 3 i 4, Warszawa 1996-1997.

Strony, na które warto zajrzeć:
1. Kremówka czy napoleonka?
2. Kremówki papieskie

3. Ciasto napoleonka
4. Mille-feuille
5. Przepis na kremówki papieskie
6.Słownik PWN - kremówka